Leviathan

Corruptie, verbod op ‘homopropaganda’ en oorlog met het Krim; voor de buitenstaander is Poetins Rusland plots het kwaad zelf geworden. Met LEVIATHAN bevestigt de Russische meester Andrey Zvyagintsev (THE RETURN, THE BANISHMENT) dit beeld van binnenuit. Hij schetst een Rusland, vervallen tot een door wodka benevelde staat van onrecht, geweld en verraad.

Dit beeld schetst hij aan de hand van Nikolai’s (Aleksey Serebryakov) problemen, zowel zakelijk als privé. Nikolai is een heethoofdige automonteur, die wordt geterroriseerd door de lokale burgemeester van het Noord-Russische dorpje waar hij samen met zijn vrouw en zoon woont. De corrupte burgemeester wil de grond waar Nikolai woont gebruiken voor economische (lees: eigen) doeleinden, maar Nikolai slaat van zich af. Hij haalt hulp bij zijn oude vriend Dmitri (Vladimir Vdovichenkov), een charmante advocaat uit Moscow, die belastend bewijs heeft gevonden tegen de burgemeester. Hun plan is om de burgemeester met het bewijs “zachtjes bij de ballen te grijpen en dan steeds wat harder te trekken”.

Alles gaat echter overstag als overspel en geweld bij het juridische conflict komen kijken. Langzaam, maar nauwkeurig laat Zvyagintsev zien hoe de situatie van Nikolai en zijn familie steeds meer verslechtert. Nikolai verliest alles: zijn huis, zijn vriend en zijn vrouw. Als een moderne variant van de Bijbelse Job loopt Nikolai verdwaasd rond in zijn dorp. Nikolai ziet echter geen houvast in god. Hij heeft de wodkafles. Hoe heeft het ooit zo trotse, christelijke Rusland zo diep kunnen zinken? In eenzelfde shot toont Zvyagintsev in een auto naast drie christelijke iconen van Jezus, Maria en Jozef ook drie plaatjes van naaktmodellen. Religie is in dit Rusland evenveel waard als pornografie.

Het knappe van LEVIATHAN is dat we aan de hand van de microproblemen van Nikolai zien hoe Rusland kampt met meerdere macroproblemen. Zvyagintsev maakt op deze manier een weelderige kritiek tegen het moederland. Hoewel de lokale burgemeester in LEVIATHAN dient als de boosdoener weten we dat sterkere krachten in het spel zijn. In een scène, waar Dmitri de burgemeester probeert te chanteren met het belastende bewijs is op de achtergrond aan de muur een indringend portret van Vladimir Poetin te zien. Hij is met zijn systeem de grote schurk van LEVIATHAN.

Overigens wil Zvyagintsev daarmee niet zeggen dat Nikolai enkel een slachtoffer is. Zijn alcoholisme en temperament zorgen voor veel schade in zijn gezin. Het is vooral zijn zoon die daaronder moet lijden. Ook Nikolai is dus schuldig en eigenlijk is dat het meest deprimerende – maar daardoor ook indrukwekkende - aan LEVIATHAN. Dmitri vat het in de film perfect zelf samen: “alles is de schuld van iedereen”. Een sterkere kritiek op Rusland had Andrey Zvyagintsev niet kunnen maken.