Tenet

Kan Christopher Nolan met TENET eigenhandig het coronatij keren voor de bioscoopsector? De aantrekkingskracht van de Meester was in ieder geval groot genoeg om recensent Anton Damen uit zijn filmlockdown te sleuren en zich voor het eerst sinds maanden weer eens op een bioscoopstoel te vlijen.

TENET is de spannendste film die dit jaar de bioscoop aandoet. Niet zozeer voor de kijker (hoewel hij best een aantal enerverende momenten kent), maar vooral voor bioscoopexploitanten wereldwijd voor wie Christopher Nolan de hoop in bange dagen is. De afgelopen maanden was het vooral schraal dieet van opgewarmde kliekjes en B-materiaal dat nog op de planken lag dat een plek op het witte doek kreeg. TENET is daarmee de lakmoesproef die moet uitwijzen of het soort filmspektakel dat vóór corona volle zalen trok ook in het nieuwe normaal nog financiële zoden aan de dijk zet. Ondertussen kijken concurrerende filmstudio's even de kat van Warner Bros. uit de boom om hun uitbrengstrategieën bij te slijpen.

Voor een tijdreisverhaal is het wel ietwat ironisch dat de timing van de release de film zelf praktisch overschaduwt. Maar sinds zijn verpletterende MEMENTO is tijd -en het relatieve karakter daarvan- hét handelsmerk van Nolan. Eigenlijk heeft TENET een soortgelijk (anti)chronologisch tijdsverloop als rode draad, maar dan nu als sciencefictiongimmick. Of als Mcguffin. Of whatever: het resultaat is een verhaal dat zich nauwelijks laat uitleggen en al helemaal niet na laat vertellen, zo complex serveert Nolan de puzzelstukjes. Geen wonder dat hoofdrolspeler John David Washington (de "Protagonist') er een moeilijk gezicht bij trekt. Dat doet de kijker zelf ook. Vaak voelt de film als een pittig proefwerk in plaats van een relaxt avondje uit. Dat TENET zogenaamd niet over tijdreizen gaat maar over omgekeerde entropie maakt het er natuurlijk allemaal niet eenvoudiger op.

Terwijl Washington met het hoogst originele concept worstelt, worstelt de kijker met hem mee. Ook dat is onmiskenbaar Nolan, alleen kunnen we ons dit keer niet aan de indruk onttrekken dat de filmgoochelaar het in INCEPTION allemaal net wat eleganter en helderder wist uit te leggen. Maar wellicht is dat raadselachtige karakter straks juist de reden voor het succes. De meeste Nolans wíl je een tweede keer zien, deze móet je een tweede keer zien om er chocola van te maken.

Het is een duizelingwekkend geheel, maar de elementen zijn bekend en beproefd. Een geheim agent met als missie de wereld van de ondergang te redden, een Russische naarling (laat dat maar aan Kenneth Branagh over), exotische locaties, een dubieuze dame en een aantal bijzonder spectaculaire actiescènes. TENET is een veredelde James Bond-film, de film die al lange tijd op Nolans verlanglijstje prijkt, maar dan met een milde hoofdpijn-verwekkende dosis kwantummechanica. Dat maakt TENET niet alleen de spannendste film van het jaar, maar ook de ingewikkeldste. Of het grote publiek daarop zit te wachten? De tijd zal het leren.