Shame

De knappe New Yorkse dertiger Brandon Sullivan (Michael Fassbender) woont in riant appartement in Manhattan, werkt bij een prestigieus bedrijf en leeft in een wereld van snel geld en overvloed. Maar voorbij deze op het eerste gezicht succesvolle buitenkant, schuilt een destructieve, compulsieve binnenkant. Brandons leven staat volledig in het teken van seks: wanneer hij ‘s avonds direct bij thuiskomst zijn computer aanzet of onderweg naar werk in de metro zit, denkt hij aan niets anders. Het zijn kwellende gedachten die hem dwangmatig orgasme na orgasme laten najagen. Internetporno, prostitutie, iemand oppikken van in een club, eigenlijk maakt het de rusteloze Brandon niet zoveel uit: verschil is er voor hem niet.

Seksverslaving is het onderwerp van SHAME, de tweede film van de Britse regisseur en kunstenaar Steve McQueen, en na zijn verrassend sterke debuut HUNGER (2008) tevens de tweede samenwerking met acteur Michael Fassbender. Het spreekt voor Fassbender, hard op weg om een van de grootste filmsterren van het moment te worden, dat hij zo'n gewaagde rol als die van Brandon Sullivan aandurft en hij gaat zichtbaar diep in zijn vertolking die ongetwijfeld een van de meest besprokene van het jaar zal worden. Brandon is aan de ene kant een kil en onsympathiek personage, totaal niet in staat tot menselijk contact of intimiteit dat hij door zijn obsessieve drang naar pornografie, masturbatie en hoeren op een afstand probeert te houden. Maar hij is ook een slachtoffer van zijn eigen gedachtes, hopeloos opgesloten in zijn eigen compulsieve gedrag. Een mix tussen gesjeesde versierder en meelijwekkende verslaafde.

Is er een weg uit Brandons seksverslaving? McQueen is niet een regisseur van happy ends, maar een sprankje hoop ontstaat wanneer onverwacht zijn zus Sissy (Carey Mulligan) bij hem komt logeren. Zij is een vrije geest, een zangeres die van optreden naar optreden leeft zonder vast verblijfsadres. Naast een slaapplek zoekt ze iets bij Brandon wat hij haar niet kan geven: liefde. Net als Brandons collega (Nicole Beharie) die op een hartverwarmende manier de opgetrokken muur probeert af te breken. Vooral de laatste brengt Brandon van slag wanneer ze, in een van de meest ontroerende scènes van de film, zijn agressieve toenadering beantwoordt met tederheid. Het zijn op deze momenten dat McQueen en scenarist Morgan aan Brandon een weg uit zijn verslaving bieden: het is aan hem om deze handreikingen aan te nemen of steeds verder af te glijden in een wereld waaruit ontsnappen steeds moeilijker wordt.

SHAME is een ijzersterke film, stijlvol, intens tot de laatste seconde; op momenten koud en duister, maar soms ook ontwapenend en ontroerend. De gestileerde, strakke cinematografie van Sean Bobbitt, steekt mooi af tegen het rauwe en natuurlijke acteerwerk. Ook valt Manhattan als decor op: leeg en steriel, desolaat bijna. Een stad waarin een dwangmatig persoon als Brandon zich zonder moeite in de anonimiteit kan verbergen. Juist dat maakt zijn verhaal zo schrijnend: door steeds te kunnen verdwijnen, komt er voor hem geen redding.