Copie conforme

Met zijn eerste productie buiten Iran mikt gelauwerd regisseur Abbas Kiarostami (DE WITTE BALLON, CRIMSON GOLD) hoog. Niet wat betreft budget of ingewikkelde sets, maar door de toeschouwers uit te dagen tot een experiment waarbij we worden gedwongen om de volledige speelduur te gissen naar wat waar is en wat gespeeld. In het door hemzelf geschreven, in Italië gesitueerde COPIE CONFORME voert Kiarostami namelijk twee personages op die elkaar in de eerste scène leren kennen maar op den duur besluiten zich voor te doen als echtgenoten, waarbij het script de waarheid compleet in het midden laat. Om de ervaring wat interessanter te maken dan een simpel spelletje welles-nietes, laat Kiarostami de twee eindeloos filosoferen en ruziën over het verschil tussen de concepten origineel en kopie, zowel in de context van de kunst als dat van het echte leven. Aanleiding van die discussies is het boek Copie conforme, bij welke boekpresentatie de twee elkaar in de eerste scène leren kennen. Hij is de schrijver, zij de galeriehoudster die hem nadien rondrijdt door het Toscaanse landschap.

De vrouw (Juliette Binoche) is het fundamenteel oneens met de these van het boek van de schrijver (William Shimell) waarin hij betoogt dat een kopie evenveel waarde kan hebben als het origineel. Zij besluit hem naar een schilderij te brengen, waar ze haar idee over de waarde van een origineel kunstwerk kracht kan bijzetten. Al direct na het wegrijden deelt ze wat plagerige stootjes uit naar de schrijver, die er onwennig, maar koel en afstandelijk op reageert. De vrouw houdt het echter niet bij kritiek op zijn filosofische standpunten, maar confronteert hem al snel op felle toon met haar man/vrouw-beeld, haar mislukte huwelijk en de problematische opvoeding van haar zoon. Steeds opnieuw positioneert zij hem in de hoek waar de schuld ligt en waar de klappen moeten vallen. De schrijver verdedigt zich door zich in de positie van haar echtgenoot en zoon te plaatsen. Maar dan spreekt zij hem opeens direct toe als haar afwezige echtgenoot. Hij besluit het spel mee te spelen en gedraagt zich vervolgens als haar man en laat zich meeslepen in een hevige huwelijkscrisis. Of acteren ze niet en is dit daadwerkelijk hun eigen crisis?

Opgebouwd uit slechts enkele, lange scènes spint Abbas Kiarostami in COPIE CONFORME langzaam een web om de toeschouwer. Of die verwonderd en geamuseerd mee wil spelen is echter de vraag, want het scenario vraagt te veel van het publiek. De film opent evenwel sterk, want de door Kiarostami verlangde vertwijfeling zet zich al meteen succesvol in, omdat in het scenario nadrukkelijk geen reden wordt gegeven waarom de schrijver na zijn boekpresentatie überhaupt een afspraak heeft met de galeriehoudster; we vragen gedurende de lange autorit constant af waarom hij zich zo fel door haar laat bekritiseren. Maar na een half uur slaat de vertwijfeling om in irritatie en -nog erger- ongeloof over de gekunstelde manier waarop Kiarostami ons probeert uit te dagen. Dat de schrijver zich zonder zijn wenkbrauwen te fronzen bijna twee uur laat uitfoeteren door een vrouw op de rand van een zenuwinzinking wordt zo ongeloofwaardig dat je aan het eind wel moet geloven dat de twee daadwerkelijk getrouwd zijn, maar na een zo uitgesmeerde ruzie waarin de levenslessen en meninkjes elkaar in zulk rap tempo opvolgen, is de toeschouwer murw gebeukt en allang uitgespeeld. Binoche won in Cannes de prijs voor beste actrice.