Zero Dark Thirty

Een pikzwart scherm met slechts audio: telefoongesprekken uit het in elkaar stortende World Trade Center. Nadat Kathryn Bigelow ons ter introductie herinnert aan de aanslagen van 11 september 2001, opent haar historische actiethriller ZERO DARK THIRTY met een indrukwekkende scène. Het is twee jaar na de aanslagen en de zoektocht naar de kopstukken van Al-Qaida is in volle gang. De aan handen en voeten getekende Arabische gevangene Amar (Reda Kateb) wordt door CIA-agent Dan (Jason Clarke) verhoord. Het gaat er heftig aan toe. Amar wordt mishandeld, gewaterboard en op verschillende wijzen vernederd - net zo lang tot hij uiteindelijk de naam van de door Osama Bin Ladens meest vertrouwde koerier prijsgeeft. De naam van deze Abu Ahmed al-Kuweiti vormt het eerste aanknopingspunt in de lange, maar spannende klopjacht die zich vervolgens ontvouwt.

Gebaseerd op de door de CIA gevoerde jacht op Osama Bin Laden die begint bij de aanslagen van 11 september en eindigt met zijn uiteindelijke opsporing en dood op 2 mei 2011, is ZERO DARK THIRTY nadrukkelijk in de wereld na 9/11 gesitueerd en worden de meeste personages gedreven, zoals de martelscene duidelijk maakt, door een nietsontziend gevoel van angst en wraak. Binnen deze historische context vertelt de film ook het persoonlijke verhaal van CIA-agente Maya (Jessica Chastain). Een geharde, gedreven vrouw, vastbesloten Bin Laden op te sporen. Dwarsliggend en tegen het op haar afdeling heersende idee in gelooft ze niet dat de Al-Qaida opperbaas zich ergens ver weg in een grot verschuilt, maar juist meer ‘in het zicht', op een plek dichtbij waar niemand hem zou verwachten.

Het grootste deel van ZERO DARK THIRTY bestaat dan ook uit Maya's gevecht met haar leidinggevenden. Wanneer deze eenmaal overtuigd zijn, eindigt de film met een bloedstollende, door nachtkijkers gefilmde finale, waarin een special unit onder leiding van een door Joel Edgerton gespeelde leider, Bin Laden weten uit te schakelen - een half uur na middernacht, een tijdstip dat in spionnenjargon wordt aangeduid als zero dark thirty.

Met films als NEAR DARK (1987), POINT BREAK (1991) en het Oscarwinnende THE HURT LOCKER uit 2008 bewees Kathryn Bigelow zich al als een actiespecialist. Een geslepen, visueel sterke regisseur die je op het puntje van je stoel kan laten zitten, en geldt als een meester in overzichtelijk gepresenteerde, strak geënsceneerde actiescènes. Ook hier bewijst ze haar talent voor actiescènes, ondanks dat Mark Boals scenario grote nadruk legt op het bureauwerk en procedures die tijdens de zoektocht gevolgd werden.

De film werkt dus prima als een spannende actiethriller, maar daarnaast lukt het Bigelow ook om ZERO DARK THIRTY boven het actiegenre te laten uitstijgen. Het objectieve perspectief van waaruit Bigelow en Boal ons de jacht op Bin Laden tonen, is niet alleen feitelijk, als een documentaire bijna, maar ook zonder een moreel oordeel. Het maakt dat ZERO DARK THIRTY bij tijden ongemakkelijk authentiek aanvoelt en de inmiddels veelbesproken martelscènes voor zoveel controverse zorgen. Een hele prestatie voor een in essentie strak geregisseerde actiethriller.